In de pers
Afstand en nabijheid: zo doen vakgenoten dat
Verschenen op website Nursing, 23 januari 2018
De tuchtzaak over een verpleegkundige die ’te vriendschappelijk’ handelde, roept veel reacties van collega’s op. Professionele afstand en nabijheid in de verpleging: wat kunnen we leren van andere zorgberoepen?
Afstand en nabijheid:
altijd een thema in de zorg
De verpleegkundige uit de tuchtzaak is ontslagen en door de tuchtrechter geschorst, omdat hij veel privé-informatie deelde met een aantal patiënten en eten van haar aannam voor zichzelf en zijn kinderen. Daarnaast waren er soortgelijke voorvallen die volgens de tuchtrechter grensoverschrijdend waren, zoals privé-telefoontjes plegen met zijn zoon in het bijzijn van een patiënte en praten over eigen problemen. ‘Te belachelijk voor woorden’, zegt een verpleegkundige op de Nursing-Facebookgroep over het ontslag en de tuchtmaatregel. ‘Straks mag je helemaal niks meer. Blijf je iets te lang hangen bij een cliënt of heb je het over je privéleven als interventie om vertrouwen te winnen, is het alweer niet goed. Te vriendschappelijk is mij te subjectief. Met de lunch eten bij cliënten is juist een interventie om vertrouwen te winnen, plus je kunt dan eindelijk eens tijd besteden aan iemand.’
Duidelijke grens
Een collega uit de Facebookgroep is het niet met hem eens: ‘Zo is de relatie hulpverlener-patiënt niet duidelijk meer. Neem dan je verantwoording en draag deze patiënt over zodat jij vriendjes kan worden met diegene. Zeker in de psychiatrie maar ook bij andere instanties moeten de relaties tot elkaar duidelijk blijven. Je gaat een duidelijke grens over.’ Nursing-blogger Hugo van der Wedden riep onlangs nog dat verpleegkundigen de professionele distantie best wat meer mogen laten varen. ‘Als er dan toch heel af en toe een vriendschap ontstaat tussen een patiënt en een hulpverlener, dan neem ik dat graag op de koop toe’, schrijft hij.
Andere vakgenoten
Meningen genoeg dus en een onderwerp waarover lastig objectieve grenzen zijn af te spreken; hooguit zijn er gedragsregels opgesteld. Hoe doen vakgenoten als sociaal werkers en andere pedagogisch hulpverleners dat? Zij hebben ook veel te maken met afstand en nabijheid als thema. Vaak werken zij, net als psychiatrisch verpleegkundigen, in settings waarin ze maanden tot jaren contact hebben met een cliënt, van heel nabij meedraaien op veel facetten van zijn dagelijks leven en in zijn netwerk. Denk aan de gehandicaptenzorg, gezinswerk, jeugdzorg en buurtteamwerk.
Afhankelijkheid
Irene König werkt als trainer in het sociaal-pedagogisch veld en geeft trainingen in professionele betrokkenheid. Zij noemt een aantal valkuilen voor hulpverleners om je bij al je handelen bewust van te zijn: afhankelijk van de cliënt worden of de cliënt afhankelijk van jou maken door teveel nabijheid, overbetrokkenheid voelen, jezelf als de redder van de cliënt gaan zien (‘het hulpverlenerssyndroom’) en verantwoordelijkheid van hem/haar overnemen. Zij geeft aan Nursing de volgende tips om in gedachten te houden bij alles wat je overweegt te doen of zeggen bij een kwetsbare cliënt/patiënt:
- Bedenk: je bent maar een passant, één van de vele zorgverleners die iemand meemaakt in zijn leven.
- Check de visie van de organisatie: welke gedragsregels zijn er?
- Wees alert bij een knuffelcultuur en amicaal gedrag: maak dit bespreekbaar in het team. Wat is jullie norm? Wat doet amicaal gedrag met de patiënt in een afhankelijkheidspositie?
- Vraag jezelf altijd af: wat is het doel van mijn actie/handeling/initiatief/uitspraak?
- Stuur geen kaartjes vanuit jezelf, maar vanuit de organisatie. Neem geen cadeautjes aan, ook geen eten.
- Bedenk in het contact: de hoeveelste goed bedoelende professional ben ik?
- Vermijd contact via social media met patiënten/cliënten of ex-patiënten.
Praten over privéleven
Onderzoeker Alie weerman zegt op vaksite Zorg en Welzijn over privé-onthullingen aan patiënten: ‘Zelfonthulling vind ik heel mooi, daardoor wordt het contact gelijkwaardiger. Maar juist omdat je dat doet, moet je ervoor waken dat het contact met een cliënt niet een vriendschappelijke of een privérelatie wordt. Zelfonthulling zet je in met een bepaald doel, namelijk het bemoedigen en respecteren van de ander. Je moet cliënten de ruimte geven om hun eigen proces aan te gaan, het gaat om het belang van de cliënt. Daar moet je als professional voor opkomen, ook als je bijvoorbeeld ervaringsdeskundige bent.’
Kwartetspel over seksualiteit
Verschenen in de KLIK van 8 november 2014
www.klik.org
